محوطه باستانی ازبکی و هویت تاریخی - اجتماعی در نظرآباد و البرز
مهندس علیرضا گروسی
کارشناس ارشد دانشگاه تربیت مدرس
هویت یک فضای شهری یا هر نوع سکونتگاه دیگری ناشی از خصوصیات تاریخی، کالبدی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و… است که از ذهنیت مشترک ساکنین سرچشمه می گیرد. در ابتدا باید گفت که مکان براساس مجموعه ای از ویژگی های فرهنگی قرار دارد. مکان نه تنها اطلاعاتی درباره جایی که در آن هستیم و زندگی می کنیم یا اهل آنجا هستیم به ما می دهد بلکه درباره شخصیت و این که ما چه کسی هستیم، نیز چیزهایی می گوید. بنابراین اگر وابستگی به مکان ها سست شود، هویت مردم و جوامع نیز به سستی می گراید. مکان جغرافیایی به عنوان زادگاه یا زیستگاه، باعث شکل گیری علاقه در انسان می شود که می توان از آن به عاطفه یا مهر مکانی یاد کرد که عمدتاً بر پایه روابط اکولوژیکی (طبیعی و انسانی) انسان با مکان یا فضای جغرافیایی قرار دارد. در واقع حس تعلق به سرزمین زیربنای انگیزه معنوی اصلی برای شاخص و متمایز بودن از دیگران در اندیشه هر فرد و هر گروه انسانی ویژه است. هنگامی که حس تعلق به سرزمینی ایجاد گردد، نیاز اساسی به داشتن هویت خودنمایی می کند. در این میان مکان های تاریخی شرایط ویژه ای را برای هویت بخشی دارند. در واقع تاریخ هر قوم و ملتی شناسنامه آن قوم و ملت است و بر همین مبنا دانستن و داشتن تاریخ از بایسته های زندگی انسان می باشد و همچنین لازمه داشتن یک نگرش جامع در بحث تاریخ، فرهنگ و هویت شناخت عمیق و دقیق پیشینه تاریخی آن مکان می باشد. در واقع باید گفت که هویت به سه مقوله مکان جغرافیایی، فضا شامل شبکه ها و روابط اجتماعی و بالاخره با زمان (تاریخ) پیوند دارد. از سوی دیگر بحران بی هویتی یکی از مشکلات عمده شهرهای امروزی می باشد که سبب سرگشتگی، بی تفاوتی و فقدان رفتار مشارکت جویانه در بین شهروندان می شود.. بنابریان کنکاش در مفهوم هویت و فرآیند شکل گیری آن با هدف تدوین اصولی در راستای ارتقای ظرفیت اجتماعی شهرها یکی از اصول مهم در برنامه ریزی شهرها می باشد. محوطه باستانی ازبکی در شهرستان نظرآباد استان البرز از قدیمی ترین سکونت گاه های کشف شده انسانی در جهان است. محوطه باستانی ازبکی می تواند به عنوان یک نماد هویت بخش تاریخی- باستانی در استان البرز شناخته شود . در واقع محوطه باستانی ازبکی می تواند به عنوان یک عنصر هویت بخش تاریخی، هویت اجتماعی و مکانی را برای شهرستان نظرآباد و ساکنان آن تعریف نماید. یعنی محوطه باستانی ازبکی در معرفی شهر نظرآباد و شهروندان نظرآبادی به عنوان یک نماد تاریخی و مکانی هویتی اصیل به ایشان بدهد. به طوری که بازتاب حفریات باستان شناسی محوطه ازبکی که در محافل اطلاع رسانی اعم از روزنامه، تلویزیون، محافل دانشگاهی، سمینار ها و… سبب شده است که نظرآباد و محوطه باستانی ازبکی بارها از زبان خیل کثیری از نخبگان، مسئولین، اساتید، مجریان تلویزیونی و… ساطع شود که این رویه می تواند با توجه بیشتر به این محوطه افزایش یابد. این همان هویت سازی برای شهرستان نظرآباد و مردم آن می باشد که در طی سالهای متمادی مورد غفلت قرار گرفته است.منبع: وبلاگ پدرم ( ساوجبلاغ پژوهی )
